Thoát vị đĩa đệm là gì? Nguyên nhân, biến chứng và cách phòng ngừa

Thoát vị đĩa đệm là gì?

Thoát vị đĩa đệm là một tình trạng mà một hoặc nhiều đĩa đệm giữa các đốt sống bị lệch khỏi vị trí bình thường, gây áp lực lên các dây thần kinh gần đó.

Đĩa đệm là các "miếng đệm" mỏng, dẻo và đàn hồi nằm giữa các đốt sống, có chức năng giảm xóc và giúp cột sống linh hoạt. Mỗi đĩa đệm bao gồm một lớp ngoài cứng (annulus fibrosus) và một lớp trong mềm giống như chất gel (nucleus pulposus). Khi lớp ngoài bị rách hoặc bị mòn theo thời gian, lớp trong có thể bị đẩy ra ngoài, gây chèn ép lên dây thần kinh.

Thoát vị đĩa đệm có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào trong cột sống nhưng chủ yếu xuất hiện ở vùng thắt lưng (lưng dưới) hoặc cổ (vùng cổ) vì đây là những vùng cột sống phải chịu lực tác động lớn nhất và thường xuyên nhất.

Nguyên nhân gây nên bệnh thoát vị đĩa đệm

Thoát vị đĩa đệm có thể xảy ra vì nhiều lý do khác nhau. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:

• Lão hóa 

• Thoái hóa khớp, thoái hóa cột sống

• Chấn thương hoặc tai nạn

• Thừa cân, béo phì

• Gia đình có người bị thoát vị đĩa đệm

• Thường xuyên vận động quá sức hay tập thể dục gắng sức

• Ngồi trong một thời gian dài

• Hút thuốc lá

• Thường xuyên nâng vật nặng

Triệu chứng của bệnh thoát vị đĩa đệm

Các triệu chứng của bệnh thoát vị đĩa đệm có thể thay đổi tùy thuộc vào vị trí của đĩa đệm bị thoát vị và mức độ chèn ép dây thần kinh. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Đau lưng hoặc cổ

• Đau lan xuống chân hoặc tay

• Hạn chế khả năng vận động

• Cảm giác ngứa ran hoặc tê ở chân hoặc/và bàn chân, cánh tay

• Yếu cơ

Biến chứng của bệnh thoát vị đĩa đệm

Thoát vị đĩa đệm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến khả năng vận động thậm chí là sức khỏe toàn thân. Dưới đây là một số biến chứng phổ biến mà người bệnh có thể gặp phải:

Chèn ép dây thần kinh nghiêm trọng

Khi đĩa đệm thoát vị ra ngoài vị trí bình thường, nó có thể gây chèn ép các dây thần kinh gần đó, đặc biệt là dây thần kinh tọa (nếu thoát vị ở vùng thắt lưng) hoặc các dây thần kinh cổ (nếu thoát vị ở vùng cổ). Chèn ép dây thần kinh có thể gây ra:

• Đau lan rộng: Cơn đau có thể không chỉ giới hạn ở vùng lưng hoặc cổ mà còn lan xuống các chi, gây đau nhức xương khớp và tê bì ở chân (đối với thoát vị ở vùng thắt lưng) hoặc tay (đối với thoát vị ở vùng cổ).

• Yếu cơ: Dây thần kinh bị chèn ép có thể khiến các cơ liên quan bị yếu, dẫn đến mất sức mạnh cơ bắp, khó khăn khi di chuyển, hoặc không thể thực hiện các hoạt động thể chất hàng ngày.

Hội chứng chùm đuôi ngựa 

Đây là một biến chứng nghiêm trọng của thoát vị đĩa đệm xảy ra khi đĩa đệm thoát vị chèn ép vào các dây thần kinh cuối cùng của tủy sống, tạo thành chùm đuôi ngựa. Đây là tình trạng khẩn cấp, yêu cầu can thiệp y tế ngay lập tức. Các triệu chứng của hội chứng này bao gồm:

• Mất kiểm soát bàng quang và ruột: Người bệnh có thể gặp phải tình trạng tiểu không tự chủ, bí tiểu hoặc mất kiểm soát đại tiện.

• Mất cảm giác ở vùng háng, mông hoặc đùi trong: Cảm giác tê bì hoặc mất cảm giác có thể xuất hiện, gây khó khăn trong việc di chuyển.

• Đau nặng và yếu cơ: Đau tăng dần và yếu cơ cũng có thể xảy ra ở vùng chân gây khó khăn trong việc đi lại.

Biến chứng thần kinh lâu dài

Khi thoát vị đĩa đệm không được điều trị sớm, tình trạng chèn ép thần kinh kéo dài có thể dẫn đến các tổn thương thần kinh vĩnh viễn. Điều này có thể khiến người bệnh gặp phải:

• Mất cảm giác vĩnh viễn: Tê bì và mất cảm giác ở tay hoặc chân có thể trở thành tình trạng vĩnh viễn nếu dây thần kinh bị chèn ép trong thời gian dài.

• Rối loạn vận động: Yếu cơ kéo dài có thể dẫn đến khả năng đi lại kém hoặc không thể vận động như trước từ đó gây mất khả năng làm việc hoặc tham gia các hoạt động thể chất.

Thoái hóa cột sống và các vấn đề liên quan

Thoát vị đĩa đệm có thể gây áp lực lên các đốt sống xung quanh khiến chúng bị thay đổi cấu trúc và thoái hóa theo thời gian. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề khác như:

• Hẹp ống sống: Khi đĩa đệm thoát vị, nó có thể gây hẹp ống sống, khiến các dây thần kinh không còn đủ không gian để di chuyển, từ đó gây đau và hạn chế vận động.

• Viêm khớp: Áp lực từ đĩa đệm thoát vị có thể dẫn đến viêm khớp ở các khớp gần đó, làm tăng cơn đau và giảm khả năng vận động.

Cách chẩn đoán bệnh thoát vị đĩa đệm

Để chẩn đoán chính xác bệnh thoát vị đĩa đệm, bác sĩ sẽ tiến hành một số bước:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra các triệu chứng của người bệnh thông qua việc hỏi thăm về tiền sử bệnh lý và các dấu hiệu lâm sàng. Các bài kiểm tra về sức mạnh cơ bắp, khả năng di chuyển và cảm giác sẽ được thực hiện để xác định tình trạng tổn thương.

• Xét nghiệm hình ảnh: Các xét nghiệm hình ảnh như X-quang, MRI và CT scan sẽ giúp bác sĩ xác định vị trí và mức độ thoát vị đĩa đệm cũng như các vấn đề liên quan đến cột sống. MRI là phương pháp phổ biến nhất, cho kết quả hình ảnh chi tiết về đĩa đệm và các mô mềm giúp phát hiện thoát vị đĩa đệm chính xác.

• Đo điện cơ và dẫn truyền thần kinh: Các xét nghiệm điện cơ (EMG) và đo dẫn truyền thần kinh giúp kiểm tra mức độ tổn thương của dây thần kinh và khả năng dẫn truyền xung thần kinh. Đây là phương pháp giúp đánh giá mức độ nghiêm trọng của thoát vị đĩa đệm.

Phương pháp điều trị bệnh thoát vị đĩa đệm

Việc điều trị thoát vị đĩa đệm phụ thuộc vào mức độ nặng nhẹ của bệnh và các triệu chứng mà người bệnh gặp phải. Các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:

• Điều trị bằng thuốc: Thuốc giảm đau và thuốc chống viêm là những phương pháp điều trị ban đầu cho bệnh thoát vị đĩa đệm. Các loại thuốc như paracetamol, ibuprofen, hoặc thuốc giãn cơ có thể giúp giảm đau và giảm viêm tại chỗ.

• Vật lý trị liệu: Vật lý trị liệu giúp người bệnh cải thiện sức mạnh cơ bắp, giảm cơn đau và tăng cường sự linh hoạt của cột sống. Các bài tập kéo giãn, tăng cường cơ bụng và cơ lưng có thể giúp giảm áp lực lên đĩa đệm và giảm đau.

• Phẫu thuật: Phẫu thuật thường được xem là phương án cuối cùng nếu các phương pháp điều trị bảo tồn không hiệu quả. Các phẫu thuật phổ biến cho thoát vị đĩa đệm bao gồm phẫu thuật cắt bỏ phần đĩa đệm thoát vị hoặc phẫu thuật thay đĩa đệm nhân tạo trong trường hợp thoát vị nghiêm trọng.

Biện pháp phòng ngừa bệnh thoát vị đĩa đệm

Để giảm nguy cơ mắc bệnh thoát vị đĩa đệm, bạn có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa sau:

• Duy trì cân nặng lý tưởng

• Tập thể dục đều đặn

• Tránh tư thế sai khi làm việc

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ

• Không mang, khuân vác đồ vật quá nặng để bảo vệ cột sống

• Có chế độ ăn uống khoa học, bổ sung canxi, vitamin D cùng các chất dinh dưỡng giúp nuôi khớp khỏe mạnh

• Không hút thuốc và sử dụng các chất kích thích, hạn chế rượu bia

Thoát vị đĩa đệm là một bệnh lý về cột sống có thể gây ra đau đớn và ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động của người bệnh. Tuy nhiên, với phương pháp điều trị kịp thời và các biện pháp phòng ngừa đúng đắn, bệnh có thể được kiểm soát hiệu quả, giúp người bệnh duy trì cuộc sống khỏe mạnh và năng động. 

Tìm hiểu thêm trên Nền tảng phân phối Dược phẩm trực tuyến tại Việt Nam - Pharmarket.