Đau thần kinh tọa là gì? Triệu chứng, phương pháp chẩn đoán và phòng ngừa

Đau thần kinh tọa là gì?

Đau thần kinh tọa (hay đau dây thần kinh tọa) là một tình trạng đau xuất hiện khi dây thần kinh tọa bị chèn ép hoặc kích thích. 

Dây thần kinh tọa là dây thần kinh dài và lớn nhất trong cơ thể, bắt đầu từ tủy sống ở vùng thắt lưng, đi qua mông, đùi, và kéo dài xuống dưới chân. Khi dây thần kinh này bị chèn ép, viêm hoặc tổn thương, người bệnh sẽ cảm thấy đau, tê hoặc yếu ở vùng lưng dưới và lan xuống một hoặc cả hai chân.

Đau thần kinh tọa thường chỉ ảnh hưởng đến một bên cơ thể và có thể xuất hiện đột ngột hoặc từ từ. Cơn đau có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần, thậm chí lâu hơn nếu không được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây nên bệnh đau thần kinh tọa

Đau thần kinh tọa có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, chủ yếu liên quan đến các vấn đề ở cột sống. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến:

• Lão hóa

• Thoát vị đĩa đệm

• Hẹp ống sống 

• Thoái hóa cột sống

• Viêm xương khớp

• Thoái hóa khớp

• Trượt đốt sống

• Chấn thương hoặc tai nạn

• Một số bệnh lý như u cột sống, viêm khớp hoặc bệnh lý nhiễm trùng, tiểu đường, béo phì,...

• Thường xuyên nâng vật nặng

• Sai tư thế khi hoạt động thể chất

• Có lối sống lười vận động

• Hút thuốc

Triệu chứng của bệnh đau thần kinh tọa

Đau thần kinh tọa có những triệu chứng khá rõ ràng và dễ nhận biết, bao gồm:

• Đau lan rộng từ lưng dưới xuống chân

• Tê bì hoặc yếu cơ

• Cơn đau tăng lên khi vận động

• Giảm khả năng vận động

• Đau hông

• Nóng rát hoặc ngứa ran ở chân

• Cơn đau trở nên tồi tệ hơn khi ngồi, đứng trong thời gian dài, thực hiện động tác vặn phần thân trên hoặc chuyển động cơ thể đột ngột như ho, hắt hơi…

• Mất khả năng kiểm soát ruột và bàng quang (hội chứng chùm đuôi ngựa)

Cách chẩn đoán bệnh đau thần kinh tọa

Để chẩn đoán bệnh đau thần kinh tọa, bác sĩ sẽ tiến hành các bước sau:

Khám lâm sàng

Khám lâm sàng là bước đầu tiên và quan trọng trong quá trình chẩn đoán đau thần kinh tọa. Bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh mô tả các triệu chứng cụ thể như vị trí và tính chất của cơn đau (đau nhức, nóng rát, tê bì, v.v.). Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ hỏi về tiền sử bệnh lý của người bệnh, chẳng hạn như các chấn thương cột sống trước đó, các vấn đề về đĩa đệm hoặc các bệnh lý liên quan đến khớp và xương. Qua đó, bác sĩ có thể đưa ra những nghi ngờ ban đầu về nguyên nhân gây đau thần kinh tọa, giúp xác định hướng chẩn đoán chính xác.

Chụp X-quang

X-quang là phương pháp hình ảnh cơ bản giúp bác sĩ quan sát cấu trúc của xương sống và phát hiện những bất thường như thoái hóa cột sống, vôi hóa, hẹp đĩa đệm hoặc sự thay đổi hình thái xương sống. Tuy nhiên, X-quang không thể phát hiện được các vấn đề về mô mềm như thoát vị đĩa đệm. Do đó, đây thường là bước đầu tiên trong quá trình chẩn đoán giúp bác sĩ loại trừ một số nguyên nhân gây đau thần kinh tọa, đồng thời cung cấp những thông tin ban đầu về tình trạng cột sống.

Chụp MRI (Cộng hưởng từ)

MRI là phương pháp hình ảnh tiên tiến và chính xác nhất để chẩn đoán các vấn đề liên quan đến mô mềm, đặc biệt là thoát vị đĩa đệm. Kỹ thuật này cho phép bác sĩ nhìn thấy rõ ràng các đĩa đệm, dây thần kinh và các mô mềm khác xung quanh cột sống, giúp phát hiện các tổn thương, viêm hoặc chèn ép lên dây thần kinh tọa. MRI cũng rất hữu ích trong việc phát hiện hẹp ống sống hoặc các u chèn ép dây thần kinh, là những nguyên nhân phổ biến gây đau thần kinh tọa.

Chụp CT scan (Chụp cắt lớp)

CT scan sử dụng tia X để tạo ra hình ảnh cắt lớp chi tiết của cơ thể giúp bác sĩ kiểm tra sự thay đổi cấu trúc của cột sống, đặc biệt là khi X-quang không đủ rõ ràng. CT scan có thể phát hiện các bất thường liên quan đến xương, chẳng hạn như thoái hóa cột sống nhưng không thể cung cấp thông tin chi tiết về mô mềm như MRI. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, CT scan có thể được sử dụng khi MRI không khả dụng hoặc không thể thực hiện.

Xét nghiệm điện cơ (EMG)

Xét nghiệm điện cơ (EMG) giúp kiểm tra hoạt động của các cơ bắp và khả năng dẫn truyền điện của các dây thần kinh. Quá trình này thường được thực hiện bằng cách cấy một kim điện cực vào các cơ bắp để đo mức độ hoạt động của chúng. EMG có thể giúp xác định mức độ tổn thương hoặc áp lực lên các dây thần kinh tọa, đồng thời phân biệt giữa các vấn đề thần kinh và cơ bắp. Đây là phương pháp hữu ích để xác định mức độ nghiêm trọng của tình trạng đau thần kinh tọa.

Đo dẫn truyền thần kinh

Đo dẫn truyền thần kinh là một phương pháp giúp kiểm tra tốc độ và hiệu quả dẫn truyền các xung điện qua các dây thần kinh. Khi dây thần kinh tọa bị chèn ép hoặc tổn thương, quá trình dẫn truyền điện có thể bị chậm lại. Phương pháp này thường được sử dụng cùng với EMG để đưa ra đánh giá chính xác về mức độ tổn thương thần kinh và từ đó giúp bác sĩ lên kế hoạch điều trị hiệu quả cho người bệnh.

Chẩn đoán đau thần kinh tọa đòi hỏi sự kết hợp giữa khám lâm sàng và các xét nghiệm hình ảnh, giúp xác định nguyên nhân và mức độ tổn thương. Việc chẩn đoán chính xác là yếu tố quan trọng để đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả, giảm đau và phục hồi chức năng cho người bệnh.

Phương pháp điều trị bệnh đau thần kinh tọa

Điều trị đau thần kinh tọa có thể được thực hiện bằng nhiều phương pháp khác nhau, từ điều trị bảo tồn cho đến phẫu thuật trong trường hợp nghiêm trọng. Các phương pháp điều trị bao gồm:

Điều trị bằng thuốc

• Thuốc giảm đau: Các loại thuốc giảm đau như paracetamol, NSAIDs (ibuprofen, naproxen) giúp giảm đau và viêm.

• Thuốc giãn cơ: Đôi khi, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc giãn cơ để giảm co thắt cơ, giúp giảm áp lực lên dây thần kinh tọa.

• Thuốc corticosteroid: Nếu đau dữ dội, thuốc tiêm corticosteroid có thể được sử dụng để giảm viêm và đau trong khớp hoặc quanh dây thần kinh.

Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị đau thần kinh tọa. Các bài tập vật lý trị liệu giúp cải thiện sự linh hoạt, giảm co thắt cơ và tăng cường sức mạnh cơ bắp. Vật lý trị liệu cũng giúp cải thiện tư thế và giảm áp lực lên dây thần kinh tọa.

Phẫu thuật

Khi các phương pháp điều trị bảo tồn không hiệu quả và người bệnh bị đau kéo dài hoặc mất khả năng vận động, phẫu thuật có thể là lựa chọn cuối cùng. Phẫu thuật có thể bao gồm:

• Phẫu thuật loại bỏ phần đĩa đệm thoát vị: Nếu thoát vị đĩa đệm chèn ép dây thần kinh, bác sĩ có thể thực hiện phẫu thuật để loại bỏ phần đĩa đệm này.

• Phẫu thuật cắt bỏ phần xương hẹp: Trong trường hợp hẹp ống sống, phẫu thuật cắt bỏ một phần xương hoặc mô mềm có thể giúp giải phóng áp lực lên dây thần kinh.

Biện pháp phòng ngừa bệnh đau thần kinh tọa

Để giảm nguy cơ mắc bệnh đau thần kinh tọa, bạn có thể thực hiện những biện pháp phòng ngừa sau:

• Giữ tư thế đúng khi làm việc và sinh hoạt

• Tập luyện thể dục đều đặn

• Tránh nâng vật nặng sai cách

• Duy trì cân nặng hợp lý

• Tránh chấn thương 

• Chế độ ăn uống khoa học giàu canxi và vitamin D 

• Hạn chế sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, cà phê

Đau thần kinh tọa là một bệnh lý phổ biến gây ra những cơn đau nhức khó chịu và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Việc tìm kiếm sự giúp đỡ y tế kịp thời, kết hợp với các phương pháp điều trị thích hợp như thuốc, vật lý trị liệu hoặc phẫu thuật trong trường hợp cần thiết có thể giúp giảm thiểu cơn đau và phục hồi khả năng vận động. Với sự chăm sóc và điều trị phù hợp, bệnh đau thần kinh tọa hoàn toàn có thể được kiểm soát và cải thiện, giúp người bệnh sống khỏe mạnh hơn mỗi ngày.

Tìm hiểu thêm trên Nền tảng phân phối Dược phẩm trực tuyến tại Việt Nam - Pharmarket.