Bệnh Lupus ban đỏ là gì? Cơ chế, triệu chứng và cách phòng ngừa

Bệnh Lupus ban đỏ là gì?

Bệnh Lupus ban đỏ hay còn gọi là lupus ban đỏ hệ thống (Systemic Lupus Erythematosus - SLE) là một bệnh tự miễn, trong đó hệ miễn dịch tấn công các tế bào và mô của cơ thể. Bệnh có thể dẫn đến viêm, sưng, đau và tổn thương mô ở nhiều cơ quan khác nhau như da, khớp, thận, tim, phổi, và não.

Bệnh Lupus ban đỏ được phân loại thành các thể chính:

• Lupus ban đỏ hình đĩa kinh điển

• Lupus ban đỏ ở da bán cấp

• Lupus ban đỏ hệ thống

Cơ chế gây nên bệnh Lupus ban đỏ

Nguyên nhân gây ra bệnh Lupus ban đỏ vẫn chưa được xác định một cách rõ ràng nhưng các nhà khoa học đã phát hiện rằng bệnh này là kết quả của sự kết hợp giữa yếu tố di truyền và môi trường. Một số yếu tố có thể kích hoạt hoặc làm tăng nguy cơ mắc bệnh Lupus ban đỏ bao gồm:

• Di truyền: Những người có tiền sử gia đình bị bệnh Lupus hoặc các bệnh tự miễn khác có nguy cơ nhiễm bệnh Lupus cao hơn.

• Yếu tố môi trường: Nhiễm trùng, tiếp xúc với ánh nắng mặt trời quá mức hay tiếp xúc với một số hóa chất có thể kích thích hệ miễn dịch.

• Nội tiết tố: Estrogen (hormone nữ) được cho là có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh. Vì lý do này mà phụ nữ thường mắc Lupus nhiều hơn nam giới.

• Thuốc: Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc chống động kinh, thuốc chống tăng huyết áp có thể gây ra Lupus.

Triệu chứng của bệnh Lupus ban đỏ

Các triệu chứng của Lupus ban đỏ có thể rất đa dạng và thay đổi tùy theo từng người bệnh. Một số người chỉ có triệu chứng nhẹ, trong khi những người khác lại gặp phải nhiều vấn đề nghiêm trọng. Dưới đây là những triệu chứng phổ biến trên các bộ phận của cơ thể:

Triệu chứng ở da

Một trong những biểu hiện rõ rệt nhất của Lupus là phát ban hình cánh bướm trên mặt, phủ qua mũi và hai má, đặc biệt dễ xuất hiện sau khi tiếp xúc với ánh nắng. Ngoài ra, da có thể trở nên nhạy cảm, dễ bị kích ứng và phát ban ở những vùng tiếp xúc nhiều với ánh sáng như cổ, cánh tay và bàn tay. 

Người bệnh cũng có thể gặp phải tình trạng phát ban dạng đĩa (discoid rash), với các mảng da dày, đỏ, và bong tróc.

Hơn nữa, da đầu bị ảnh hưởng có thể dẫn đến rụng tóc, đôi khi để lại sẹo và không mọc lại được.

Triệu chứng ở khớp

Lupus thường gây viêm khớp, làm cho khớp bị sưng, đau và cứng, đặc biệt là ở bàn tay, cổ tay, và đầu gối. Tình trạng này có thể xuất hiện đột ngột và kéo dài trong nhiều tuần hoặc tháng, gây khó khăn cho việc vận động và làm giảm chất lượng cuộc sống. Đau khớp do Lupus thường đối xứng, nghĩa là ảnh hưởng đến cả hai bên cơ thể, ví dụ cả hai tay hoặc cả hai đầu gối.

Tuy nhiên, không giống như bệnh viêm khớp dạng thấp, Lupus hiếm khi gây ra tổn thương vĩnh viễn đến xương khớp. Các triệu chứng khớp thường nặng hơn vào buổi sáng hoặc sau khi nghỉ ngơi trong thời gian dài, và có thể giảm nhẹ khi vận động.

Biểu hiện ở thận 

Một trong những biến chứng nghiêm trọng của Lupus là viêm thận lupus (lupus nephritis) có thể dẫn đến tổn thương thận nghiêm trọng. Triệu chứng bao gồm sưng phù ở chân, mắt cá chân, và đôi khi là vùng quanh mắt, do khả năng lọc chất thải của thận bị suy giảm.

Nếu không được điều trị kịp thời, viêm thận lupus có thể dẫn đến suy thận, yêu cầu lọc máu hoặc ghép thận. Người bệnh cần thường xuyên kiểm tra chức năng thận, đặc biệt khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường.

Triệu chứng ở và phổi

Lupus có thể gây viêm màng ngoài tim (pericarditis) hoặc viêm màng phổi (pleuritis), gây ra cảm giác đau ngực, nhất là khi hít thở sâu hoặc ho. Viêm tim hoặc viêm động mạch vành cũng là những vấn đề có thể xảy ra, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, bao gồm đau tim hoặc đột quỵ.

Bên cạnh đó, viêm phổi hoặc nhiễm trùng phổi có thể làm cho người bệnh cảm thấy khó thở, mệt mỏi và gây ra cơn ho kéo dài. Các cơn đau thường dữ dội hơn khi người bệnh nằm xuống và có thể giảm nhẹ khi ngồi dậy hoặc nghiêng người về phía trước.

Biểu hiện ở thần kinh

Lupus có thể gây ra nhiều rối loạn thần kinh, bao gồm đau đầu nghiêm trọng, rối loạn tâm thần và các vấn đề về trí nhớ hoặc tập trung. Một số người bệnh có thể trải qua co giật, mất ý thức hoặc có các cơn động kinh, đặc biệt nếu Lupus ảnh hưởng đến não.

Tình trạng lo âu, trầm cảm hoặc thay đổi tâm trạng cũng phổ biến ở những người mắc Lupus do bệnh tấn công hệ thần kinh trung ương.

Lupus ban đỏ ảnh hưởng đến nhiều hệ cơ quan trong cơ thể và mỗi bệnh nhân có thể gặp phải những triệu chứng khác nhau. Do đó, việc nhận biết các triệu chứng theo từng bộ phận sẽ giúp người bệnh và bác sĩ tìm ra phương pháp điều trị kịp thời, ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm.

Phương pháp điều trị bệnh Lupus ban đỏ

Hiện tại, không có cách chữa trị hoàn toàn bệnh Lupus ban đỏ, nhưng có nhiều phương pháp điều trị để kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Phương pháp điều trị thường tập trung vào việc giảm viêm, kiểm soát triệu chứng và bảo vệ các cơ quan nội tạng khỏi tổn thương. Các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:

• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID)

• Các loại thuốc Corticosteroid

• Thuốc ức chế miễn dịch

• Thuốc chống sốt rét

• Liệu pháp sinh học

Phòng ngừa bệnh Lupus ban đỏ như thế nào?

Dù không có cách phòng ngừa tuyệt đối bệnh Lupus ban đỏ, nhưng việc thay đổi lối sống và thực hiện một số biện pháp có thể giúp giảm nguy cơ và kiểm soát triệu chứng. Dưới đây là những gợi ý để phòng ngừa và giảm thiểu tác động của bệnh:

• Tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời quá mức

• Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, bổ sung các thực phẩm giàu omega-3, vitamin D và canxi 

• Tập thể dục thường xuyên

• Kiểm soát lo âu,  yoga, thiền, và các hoạt động thư giãn.

• Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ

• Tránh các tác nhân gây bùng phát như thuốc hoặc hóa chất, và hạn chế tiếp xúc với chúng

Lupus ban đỏ là một bệnh tự miễn phức tạp, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể và có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được kiểm soát. Việc nhận biết triệu chứng, cơ chế gây bệnh, và các biện pháp phòng ngừa sẽ giúp người bệnh và gia đình hiểu rõ hơn về bệnh Lupus, từ đó có thể điều chỉnh lối sống và điều trị bệnh một cách hiệu quả hơn. Hãy luôn duy trì một lối sống lành mạnh, thường xuyên thăm khám bác sĩ và tuân thủ phác đồ điều trị để kiểm soát bệnh tốt nhất.

Tìm hiểu thêm trên Nền tảng phân phối Dược phẩm trực tuyến tại Việt Nam - Pharmarket.