Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) là gì?

Rối loạn tăng động giảm chú ý, hay ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) là một tình trạng mãn tính liên quan đến sự phát triển thần kinh. Người mắc ADHD thường gặp khó khăn trong việc duy trì sự tập trung, kiểm soát hành vi và giảm khả năng kiềm chế sự hiếu động. Rối loạn này thường xuất hiện ở trẻ em nhưng nếu không được chẩn đoán và can thiệp sớm, nó có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành.

ADHD được chia làm ba loại chính:

Chủ yếu giảm chú ý: Người mắc dạng này thường khó tập trung, dễ mất tập trung vào các nhiệm vụ.

Chủ yếu tăng động và xung động: Người mắc dạng này có xu hướng hành động một cách bốc đồng, khó ngồi yên và thường xuyên hoạt động không ngừng.

Kết hợp cả hai loại trên: Đây là loại ADHD phổ biến nhất, người bệnh vừa gặp khó khăn trong việc tập trung vừa có biểu hiện tăng động và bốc đồng.

Nguyên nhân gây nên bệnh rối loạn tăng động giảm chú ý

Cho đến nay, các chuyên gia vẫn chưa xác định chính xác nguyên nhân gây ra ADHD nhưng có một số yếu tố là nguy cơ gây bệnh, bao gồm:

• Yếu tố di truyền: ADHD có xu hướng di truyền theo gen. Nếu cha mẹ hoặc anh chị em có ADHD, khả năng cao trẻ cũng sẽ mắc phải rối loạn này.

• Bất thường về cấu trúc não: Một số nghiên cứu chỉ ra rằng những người mắc ADHD thường có những thay đổi trong cấu trúc và hoạt động của não, đặc biệt là ở các vùng liên quan đến sự chú ý và tự kiểm soát.

• Hệ thống dẫn truyền thần kinh bị rối loạn: Dopamine - chất dẫn truyền thần kinh được cho là đóng vai trò quan trọng trong ADHD. Mức độ dopamine bất thường có thể ảnh hưởng đến khả năng tập trung và kiểm soát hành vi.

• Tác động từ môi trường: Các yếu tố môi trường như sự tiếp xúc với chì trong thời kỳ mang thai hoặc thời thơ ấu, sử dụng rượu, thuốc lá hoặc ma túy trong thai kỳ cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ ADHD.

• Chấn thương não: Một số trẻ em mắc ADHD do chấn thương não, đặc biệt là các tổn thương ảnh hưởng đến các vùng điều khiển sự chú ý và hành vi.

Triệu chứng của bệnh rối loạn tăng động giảm chú ý

Triệu chứng của ADHD thường xuất hiện từ giai đoạn trẻ nhỏ và có thể kéo dài suốt đời nếu không được điều trị. Các triệu chứng được chia thành hai nhóm chính: triệu chứng giảm chú ý và triệu chứng tăng động, bốc đồng.

Triệu chứng giảm chú ý

• Dễ mất tập trung vào các nhiệm vụ, đặc biệt là những nhiệm vụ đòi hỏi sự tập trung trong thời gian dài

• Gặp khó khăn trong việc hoàn thành công việc hoặc theo dõi chỉ dẫn

• Thường xuyên quên lịch trình, công việc và mất các vật dụng cần thiết như sách vở, đồ dùng học tập

• Khó tổ chức, sắp xếp công việc và thường trì hoãn việc thực hiện các nhiệm vụ

• Thường không chú ý đến chi tiết, dẫn đến lỗi sai trong công việc hoặc bài tập

Triệu chứng tăng động và bốc đồng

• Thường xuyên di chuyển, không thể ngồi yên một chỗ trong thời gian dài

• Có xu hướng nói nhiều, nói nhanh và thường cắt ngang người khác

• Thường thực hiện các hành động một cách bốc đồng mà không suy nghĩ đến hậu quả, ví dụ như chạy nhảy, leo trèo trong những tình huống không phù hợp

• Gặp khó khăn trong việc kiềm chế hành động, thường tham gia vào các hành vi nguy hiểm

• Khó kiên nhẫn, không thể chờ đợi đến lượt mình trong các hoạt động hoặc trò chơi

Cách điều trị bệnh rối loạn tăng động giảm chú ý

Hiện tại, không có phương pháp điều trị dứt điểm cho ADHD, nhưng các biện pháp can thiệp có thể giúp kiểm soát triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Sử dụng thuốc

• Thuốc kích thích (stimulant): Đây là loại thuốc phổ biến nhất được sử dụng để điều trị ADHD. Các loại thuốc như methylphenidate (Ritalin) và amphetamine (Adderall) giúp tăng cường mức dopamine và norepinephrine trong não, từ đó cải thiện khả năng tập trung và kiểm soát hành vi.

• Thuốc không kích thích: Nếu thuốc kích thích không hiệu quả hoặc gây tác dụng phụ, bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc không kích thích như atomoxetine (Strattera) hoặc guanfacine (Intuniv).

Liệu pháp hành vi

• Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT): Phương pháp này giúp người bệnh nhận biết và thay đổi các hành vi tiêu cực, học cách kiểm soát cảm xúc và phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề.

• Đào tạo kỹ năng xã hội: Trẻ em hoặc người trưởng thành mắc ADHD có thể gặp khó khăn trong việc giao tiếp và xây dựng mối quan hệ. Đào tạo kỹ năng xã hội giúp họ cải thiện khả năng tương tác với người khác.

• Hỗ trợ giáo dục: Các chương trình hỗ trợ giáo dục đặc biệt có thể giúp học sinh mắc ADHD vượt qua khó khăn trong học tập, từ việc điều chỉnh thời gian thi cử đến cung cấp môi trường học tập phù hợp.

Thay đổi lối sống và quản lý thời gian

• Xây dựng thói quen: Tạo ra một lịch trình cụ thể và thực hiện theo nó có thể giúp người mắc ADHD kiểm soát tốt hơn công việc và các hoạt động hàng ngày.

• Tập thể dục thường xuyên: Vận động giúp cải thiện tâm trạng và giảm mức độ căng thẳng, đồng thời tăng cường khả năng tập trung.

• Dinh dưỡng hợp lý: Một chế độ ăn uống cân bằng, đủ dưỡng chất cũng có thể giúp cải thiện triệu chứng ADHD, đặc biệt là việc bổ sung axit béo omega-3 có trong cá hồi, cá thu và hạt lanh.

Vậy làm cách nào để phòng tránh bệnh rối loạn tăng động giảm chú ý?

Rối loạn tăng động giảm chú ý là phức tạp và đòi hỏi quá trình lâu dài để điều trị. Tuy nhiên, việc phát hiện sớm, lên kế hoạch giáo dục có thể giúp trẻ hoặc người lớn mắc ADHD phòng ngừa ngay từ đầu:

• Chăm sóc sức khỏe thai kỳ: Đảm bảo thai phụ tránh xa các chất độc hại như thuốc lá, rượu và ma túy, đồng thời kiểm soát môi trường sống để giảm tiếp xúc với các chất độc như chì.

• Xây dựng môi trường sống lành mạnh cho trẻ: Tạo điều kiện học tập và sinh hoạt trong một môi trường ổn định, không quá căng thẳng, giúp trẻ phát triển khả năng tự kiềm chế và tập trung.

• Chú ý đến dinh dưỡng và giấc ngủ: Đảm bảo trẻ có một chế độ dinh dưỡng hợp lý và giấc ngủ đủ giấc. Việc thiếu ngủ có thể làm gia tăng triệu chứng ADHD.

Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) không chỉ ảnh hưởng đến trẻ em mà còn tác động lớn đến cuộc sống của người trưởng thành nếu không được điều trị kịp thời. Nhận diện sớm các triệu chứng và tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia y tế sẽ giúp kiểm soát rối loạn này một cách hiệu quả, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người mắc ADHD. Hãy đảm bảo bạn xây dựng một môi trường lành mạnh, ổn định và có các biện pháp điều trị kịp thời để ADHD không trở thành rào cản trong cuộc sống.

Tìm hiểu thêm trên Nền tảng phân phối Dược phẩm trực tuyến tại Việt Nam - Pharmarket.