Cảm lạnh là gì? Triệu chứng, nguyên nhân, cách điều trị và phòng ngừa

Cảm lạnh là gì?

Cảm lạnh là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên thường do nhiều loại virus khác nhau gây ra, trong đó Rhinovirus là nguyên nhân phổ biến nhất. Virus tấn công vào niêm mạc mũi và họng, gây ra các triệu chứng khó chịu như nghẹt mũi, chảy nước mũi và ho. Bệnh cảm lạnh thường xảy ra nhiều vào mùa thu và đông, khi thời tiết lạnh hơn và hệ miễn dịch của con người dễ bị suy giảm.

Cảm lạnh không phải là bệnh nguy hiểm nhưng dễ lây qua đường hô hấp và tiếp xúc trực tiếp với người bệnh. Điều này khiến cho cảm lạnh trở thành một bệnh lý dễ bùng phát thành dịch trong các môi trường đông đúc như trường học, công sở và gia đình.

Triệu chứng của cảm lạnh

Triệu chứng cảm lạnh thường xuất hiện sau khi nhiễm virus từ 1-3 ngày và mức độ có thể khác nhau tùy vào cơ địa của mỗi người. Các triệu chứng phổ biến và dễ nhận biết nhất của cảm lạnh bao gồm:

Nghẹt mũi và chảy nước mũi

Đây là triệu chứng đầu tiên và thường gặp nhất khi bị cảm lạnh. Người bệnh có thể cảm thấy nghẹt mũi, khó thở do dịch nhầy tiết ra nhiều hơn bình thường. Tình trạng này gây khó chịu và làm giảm khả năng nhận biết mùi hương của mũi, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.

Ho và đau họng

Ho là phản xạ của cơ thể để làm sạch cổ họng khi bị kích thích bởi virus và vi khuẩn. Đau họng thường đi kèm với cảm giác khô và rát ở vùng cổ, khiến việc nuốt trở nên khó khăn và có thể gây đau đớn, đặc biệt là vào buổi sáng.

Hắt hơi và ngứa mũi

Hắt hơi xảy ra khi hệ miễn dịch phản ứng với các chất kích thích hoặc virus trong mũi. Hắt hơi liên tục có thể gây ra cảm giác ngứa và khó chịu ở vùng mũi, đôi khi kèm theo nước mắt do kích ứng.

Mệt mỏi, đau đầu và đau nhức cơ

Cảm lạnh có thể khiến cơ thể mệt mỏi và yếu đi, do hệ miễn dịch đang cố gắng chống lại virus. Một số người còn có thể cảm thấy đau nhức toàn thân và đau đầu, làm giảm khả năng tập trung và khiến người bệnh muốn nghỉ ngơi nhiều hơn.

Sốt nhẹ

Ở trẻ em, cảm lạnh đôi khi có thể gây ra sốt nhẹ. Tuy nhiên, với người lớn, triệu chứng sốt thường không phổ biến và ít gặp hơn. Sốt nhẹ là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang phản ứng để tiêu diệt virus.

Nguyên nhân gây cảm lạnh

Cảm lạnh do nhiều loại virus khác nhau gây ra, với Rhinovirus là nguyên nhân chính trong khoảng 50% trường hợp. Một số nguyên nhân gây cảm lạnh bao gồm:

Lây nhiễm virus Rhinovirus

Rhinovirus là nguyên nhân gây cảm lạnh phổ biến nhất, chiếm đến khoảng 50% các trường hợp. Loại virus này phát triển mạnh trong điều kiện nhiệt độ mát mẻ, thường xuất hiện nhiều vào mùa thu và mùa đông. Rhinovirus lây qua đường không khí khi người bệnh ho hoặc hắt hơi và có thể bám vào bề mặt và lây truyền khi người lành chạm vào.

Mắc Coronavirus và Adenovirus

Bên cạnh Rhinovirus, Coronavirus và Adenovirus cũng là những loại virus gây cảm lạnh phổ biến. Các loại virus này có khả năng lây nhiễm qua đường hô hấp và tiếp xúc trực tiếp, đặc biệt là khi thời tiết thay đổi đột ngột. Những người có hệ miễn dịch yếu, trẻ nhỏ và người cao tuổi là đối tượng dễ bị ảnh hưởng nhất.

Thời tiết lạnh và thay đổi đột ngột

Thời tiết lạnh hoặc thay đổi nhiệt độ đột ngột có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị tấn công bởi các virus gây cảm lạnh. Khi nhiệt độ giảm, hệ thống tuần hoàn trong cơ thể phải làm việc nhiều hơn để giữ ấm, điều này có thể khiến hệ miễn dịch phản ứng chậm lại. Virus cảm lạnh, đặc biệt là Rhinovirus, phát triển mạnh hơn trong điều kiện mát mẻ và dễ dàng lây lan trong môi trường lạnh.

Hệ miễn dịch suy yếu

Những người có hệ miễn dịch suy yếu, chẳng hạn như người già, trẻ em hoặc những người có bệnh lý nền, dễ mắc cảm lạnh hơn. Khi hệ miễn dịch không hoạt động hiệu quả, cơ thể sẽ không đủ khả năng chống lại các tác nhân gây bệnh, bao gồm virus cảm lạnh. Sự suy yếu hệ miễn dịch có thể do căng thẳng kéo dài, thiếu ngủ hoặc chế độ dinh dưỡng không đầy đủ, tất cả đều tạo điều kiện cho virus dễ dàng tấn công.

Căng thẳng và stress

Căng thẳng kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý mà còn làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị nhiễm bệnh. Khi căng thẳng, cơ thể sẽ tiết ra hormone cortisol và nếu hormone này duy trì ở mức cao trong thời gian dài, nó có thể làm suy yếu hệ miễn dịch. Điều này làm tăng nguy cơ bị cảm lạnh và khiến cơ thể khó phục hồi hơn khi nhiễm bệnh.

Thiếu ngủ và chế độ sinh hoạt không điều độ

Thiếu ngủ làm giảm khả năng phục hồi và tái tạo của hệ miễn dịch, khiến cơ thể không có đủ sức đề kháng để chống lại các loại virus gây bệnh, bao gồm virus gây cảm lạnh. Ngủ không đủ giấc, thức khuya thường xuyên và chế độ sinh hoạt không điều độ có thể gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe. Những người thiếu ngủ thường dễ bị cảm lạnh hơn và thời gian hồi phục cũng kéo dài hơn so với những người có giấc ngủ đầy đủ. 

Môi trường đông người và không gian kín

Việc ở trong môi trường đông người và không gian kín, chẳng hạn như văn phòng, lớp học hoặc trên các phương tiện giao thông công cộng, làm tăng nguy cơ lây nhiễm cảm lạnh. Khi ở gần nhiều người, đặc biệt là trong mùa cảm cúm, khả năng tiếp xúc với người bị nhiễm bệnh cao hơn, khiến virus dễ lây lan qua không khí hoặc các bề mặt chung.

Tiếp xúc với các bề mặt và vật dụng công cộng

Virus gây cảm lạnh có thể sống trên các bề mặt công cộng như tay nắm cửa, bàn làm việc, nút thang máy và các vật dụng dùng chung. Khi chạm vào những bề mặt này và sau đó chạm lên mặt, mũi  hoặc miệng, virus có thể xâm nhập vào cơ thể và gây ra cảm lạnh. Việc rửa tay thường xuyên và tránh chạm tay lên mặt là các biện pháp quan trọng để giảm nguy cơ lây nhiễm.

Cách điều trị cảm lạnh

Hiện nay chưa có thuốc đặc trị để chữa khỏi hoàn toàn bệnh cảm lạnh, tuy nhiên bạn có thể áp dụng một số biện pháp giúp giảm triệu chứng và hỗ trợ quá trình phục hồi:

Nghỉ ngơi và uống nhiều nước

Nghỉ ngơi giúp cơ thể tiết kiệm năng lượng và tập trung vào việc kháng lại virus. Uống đủ nước, bao gồm cả nước ấm hoặc nước trái cây, sẽ giúp giữ ẩm cho niêm mạc mũi và cổ họng, làm giảm tình trạng nghẹt mũi và khô họng. Việc bổ sung nước còn hỗ trợ quá trình loại bỏ độc tố trong cơ thể.

Sử dụng thuốc giảm triệu chứng

Một số loại thuốc không kê đơn, như thuốc giảm đau, hạ sốt hoặc thuốc ho, có thể được sử dụng để giảm bớt các triệu chứng khó chịu của cảm lạnh. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần được thực hiện theo đúng liều lượng và không nên lạm dụng, đặc biệt là với trẻ em.

Súc miệng bằng nước muối

Súc miệng với nước muối ấm giúp giảm đau họng, làm sạch vi khuẩn trong miệng và họng, từ đó giảm nguy cơ nhiễm trùng. Đây là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả để làm dịu các cơn đau họng và giảm thiểu sự khó chịu trong quá trình điều trị cảm lạnh.

Sử dụng máy tạo độ ẩm

Máy tạo độ ẩm giúp giữ độ ẩm trong không khí, làm giảm khô mũi và rát cổ họng, từ đó giảm triệu chứng nghẹt mũi và khó thở. Đặc biệt trong mùa đông, khi không khí khô hanh, việc sử dụng máy tạo độ ẩm sẽ giúp cơ thể cảm thấy thoải mái và dễ chịu hơn.

Bổ sung dinh dưỡng và vitamin C

Việc bổ sung vitamin C, kẽm và các chất dinh dưỡng khác giúp tăng cường hệ miễn dịch và rút ngắn thời gian bệnh. Vitamin C có trong các loại trái cây như cam, chanh và ớt chuông, là một trong những chất cần thiết để tăng cường đề kháng.

Cách phòng ngừa cảm lạnh

Phòng ngừa cảm lạnh là điều rất quan trọng để tránh tình trạng lây lan và bảo vệ sức khỏe, đặc biệt là trong các mùa dễ mắc bệnh. Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa phổ biến:

Rửa tay thường xuyên

Virus gây cảm lạnh có thể bám trên tay khi chúng ta chạm vào các bề mặt công cộng như tay nắm cửa, bàn phím và điện thoại. Việc rửa tay bằng xà phòng dưới vòi nước sạch giúp loại bỏ virus trước khi chúng có thể xâm nhập vào cơ thể qua mũi, miệng hoặc mắt.

Tránh tiếp xúc gần với người bệnh

Khi xung quanh có người bị cảm lạnh, nên hạn chế tiếp xúc gần, tránh dùng chung các đồ dùng cá nhân như ly uống nước, khăn mặt hoặc dụng cụ ăn uống. Điều này giúp giảm nguy cơ lây nhiễm, đặc biệt là trong môi trường công cộng như trường học và công sở.

Giữ ấm cơ thể

Thời tiết lạnh và ẩm ướt có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị cảm lạnh. Việc mặc đủ ấm, đặc biệt là khi ra ngoài, sẽ giúp bảo vệ cơ thể khỏi tác động của môi trường lạnh và ngăn ngừa virus xâm nhập qua đường hô hấp.

Bổ sung dinh dưỡng cân bằng

Một chế độ ăn uống cân bằng, bao gồm các loại thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất, sẽ giúp tăng cường hệ miễn dịch và ngăn ngừa cảm lạnh. Bổ sung thực phẩm giàu vitamin C, kẽm và các chất chống oxy hóa như trái cây và rau xanh là cách tốt để duy trì sức khỏe.

Cảm lạnh là bệnh thường gặp nhưng lại gây ra nhiều sự khó chịu trong cuộc sống hàng ngày. Việc hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị cảm lạnh sẽ giúp chúng ta phòng ngừa và xử lý bệnh hiệu quả. Bạn đọc hãy duy trì lối sống lành mạnh và tuân thủ các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình trong mùa cảm cúm.

Tìm hiểu thêm trên Nền tảng phân phối Dược phẩm trực tuyến tại Việt Nam - Pharmarket.